Na świecie występuje kilkanaście tysięcy odmian winorośli, z których około tysiąca jest wykorzystywanych do produkcji wina. Każda z nich ma swój unikalny profil smakowy i cechy charakterystyczne. Na smak i aromat wina wpływa wiele czynników, m.in. klimat, gleba, na której uprawiane są winorośle, techniki uprawy, sposób winifikacji i oczywiście odmiana winogron, której użyjemy do produkcji wina.
Klimat
Winogrona uprawiane w różnych klimatach mogą produkować wina o odmiennych cechach. Na przykład winogrona uprawiane w chłodnym klimacie mają zazwyczaj wyższą kwasowość i delikatniejsze aromaty i smaki, podczas gdy winogrona uprawiane w ciepłym klimacie mają na ogół niższą kwasowość i pełniejszy, bardziej owocowy smak i aromat.
Gleba
Rodzaj gleby, na której uprawiana jest dana odmiana winogron również może wpłynąć na smak wina. Na przykład z winogron uprawianych na glebach gliniastych powstają wina lepiej zbudowane i z większą ilością tanin, podczas gdy z winogron uprawianych na glebach piaszczystych otrzymujemy wina o większej kwasowości i mineralności.
Techniki uprawy winorośli
Sposób prowadzenia krzewów i ich przycinania, techniki, takie jak ogławianie czy zielony zbiór mogą wpływać na cechy wina. Na przykład kiedy stosujemy tzw. zielony zbiór, który polega na usunięciu części kiści winogron w celu zmniejszenia plonów, otrzymujemy wina o bardziej skoncentrowanym smaku i aromacie.
Techniki winifikacji
Zastosowane techniki winifikacji również wpływają na właściwości wina. Na przykład użycie dębowych beczek do dojrzewania wina może dodać aromatów maślanych, waniliowych i tostowych, podczas gdy fermentacja i dojrzewanie wina w zbiornikach ze stali nierdzewnej używanych przy produkcji wina, powoduje, że otrzymujemy wina świeże, bardziej owocowe, lżejsze.
Odmiana winogron
Sama odmiana winogron ma znaczący wpływ na charakterystykę wina. Każde ze szczepów winogron ma swój własny unikalny zestaw cech, w tym profil smakowy, kwasowość i zawartość cukru. Poniżej przedstawiam pięć różnych białych odmian winorośli, które, moim zdaniem, warto poznać. Pięć białych win, a każde inne!
Chardonnay to jeden z najpopularniejszych i najbardziej uniwersalnych szczepów winorośli na świecie. Łatwo aklimatyzuje się zarówno w chłodnych, jak i cieplejszych klimatach. Chardonnay może smakować inaczej w zależności od regionu, w którym jest uprawiane. W chłodniejszym klimacie będzie miało wyższą kwasowość i bardziej mineralny charakter, w cieplejszym będzie lepiej zbudowane i bardziej owocowe. Chardonnay chyba najlepiej spośród wszystkich białych odmian winorośli nadaje się do fermentacji i dojrzewania w dębowych beczkach. Wino, które podlega procesowi dojrzewania w dębowych beczkach zyskuje aromaty tostowe i waniliowe, a to, które pozbawione jest „dotyku” beczki będzie na ogół bardziej owocowe, rześkie i świeże.
Sauvignon blanc to kolejna odmiana, z której możemy uzyskać wina w różnych stylach, od lekkich i orzeźwiających po złożone i dobrze zbudowane, nadaje się także świetnie do wyrobu win słodkich. Z sauvignon blanc produkuje się jedno z najbardziej intensywnych aromatycznie i charakterystycznych, łatwych do rozpoznania win. Jeśli wino z tej odmiany będziemy fermentować i/lub dojrzewać w dębowych beczkach będzie ono pełniejsze, wzbogacone o nuty waniliowe, a główne aromaty zostaną nieco stłumione. Dzięki dojrzewaniu w kadzi ze stali nierdzewnej uzyskamy z kolei wino o wyraźnej kwasowości, wysokiej mineralności i świeżych, owocowych aromatach, takich jak cytrusy, zielone jabłko, trawa, agrest, czy marakuja. Sauvignon blanc jest uprawiane w wielu różnych klimatach, od chłodnych regionów przybrzeżnych do ciepłych dolin śródlądowych.
Riesling to kolejna, bardzo uniwersalna biała odmiana winorośli, z której możemy wyprodukować zarówno wino musujące, jak i wino spokojne, wino wytrawne, wino półwytrawne oraz wino słodkie. Szczep ten cechuje wysoka kwasowość, która zapewnia winom z tej odmiany długowieczność. Wytrawne rieslingi zwykle charakteryzują się aromatami cytrusów i jabłek. Słodkie rieslingi, a także te, do których wytwarzania wykorzystujemy owoce z późnego zbioru, są zazwyczaj lepiej zbudowane i zyskują aromaty moreli, brzoskwini i miodu czy kwiatów lipy, mogą pojawić się również nuty różane. Starzenie rieslinga w beczkach to bardzo rzadka praktyka, ze względu na fakt, iż szczep ten jest bardzo aromatyczny. Podczas dojrzewania w butelce riesling może zyskiwać charakterystyczne nuty naftowe.
Pinot grigio to szczep, który znany jest z rześkich smaków i aromatów, m.in. zielonych jabłek i gruszek, w kieliszku mogą pojawić się także nuty kwiatowe i korzenne. Typowe pinot grigio jest lekkie i produkowane w stylu wytrawnym. W przypadku gdy wino dojrzewa w beczce, charakteryzuje się pełniejszym smakiem i zyskuje aromaty wanilii, masła i tostów. Winorośl z chłodnego klimatu charakteryzuje się wysoką kwasowością i aromatami cytrusów, zielonych jabłek i gruszek. Z winogron uprawianych w ciepłym klimacie powstają wina lepiej zbudowane, o smaku owoców tropikalnych. Białe wina pinot grigio nie są znane ze swojego potencjału do starzenia, z założenia powinny być spożywane, gdy są młode i świeże.
Viognier jest odmianą, która znana jest z bogatych, perfumowanych aromatów wiosennych kwiatów, moreli i brzoskwiń. Wina z tego szczepu są często produkowane w stylu wytrawnym, zazwyczaj o niskiej kwasowości i wysokiej zawartości alkoholu, na ogół nie używa się do ich dojrzewania beczek dębowych. W słodszym stylu, który jest rzadziej spotykany, viognier zyskuje aromaty miodu. Wina z tej odmiany mają charakterystyczną, oleistą teksturę. Viognier jest delikatną i trudną w uprawie odmianą, niskoplenną, mało odporną na choroby, musi być zbierany dokładnie w momencie osiągnięcia pełnej dojrzałości, co stanowi nie lada wyzwanie, zwłaszcza w gorącym klimacie.
Pijąc białe wino możemy poznać wiele smaków i aromatów, nauczyć się je rozpoznawać i odróżniać. Każda z pięciu odmian winogron, które zostały opisane, ma swoje unikalne cechy. Przy wyborze wina sugerowanie się szczepem jest jak najbardziej wskazane, jednak należy zaznaczyć, że istnieje wiele czynników, które mogą wpłynąć na smak danego wina. Aby uniknąć niespodzianek, dobrze jest zasięgnąć opinii osoby pracującej w specjalistycznym sklepie z winami. Pamiętajmy, że wina białe powinno się spożywać dobrze schłodzone, w temperaturze od 6°C – 12°C.
Paulina Jaworska
Przez wiele lat mieszkając w Londynie i pracując w branży gastronomicznej, chłonęła różne kultury, kuchnie świata, aż na dobre zajęła się winem. Jako sommelier w topowym klubie członkowskim miała okazję poznawać najlepsze wina świata. Wróciła do Polski z misją dzielenia się swoją pasją… najlepiej przy kieliszku dobrego wina.