Słowenia – nowy kraj w naszej ofercie!

Słowenia – jest wciąż w Polsce mało znanym krajem winiarskim. Ten niewielki środkowoeuropejski kraj jest jednak od wieków związany z winem. Nawet hymn państwowy ma tytuł „Zdravljica” (pl. „Toast”), a zwrotki tekstu układają się w kształt kielicha. Roczna konsumpcja wina per capita oscyluje wokół 40 litrów i należy do najwyższych w Europie. Winorośl ma tu idealne warunki do życia. Z powodu położenia i ukształtowania powierzchni w Słowenii wyróżniamy trzy rodzaje klimatu: śródziemnomorski, alpejski oraz kontynentalny. Klimat, zróżnicowana budowa geologiczna, ukształtowanie terenu oraz historia sprawiają, że kraj jest podzielony na trzy regiony winiarskie, które z kolei dzielą się na 9 mikroregionów. W Słowenii rośnie również Stara Winorośl (sł. Stara trta), uważana za najstarszy żyjący okaz winorośli na świecie. Można ją podziwiać w mieście Maribor nad rzeką Drawą. Według ustaleń naukowców roślina ma około 400-450 lat i należy do autochtonicznego szczepu žametna črnina.

Primorje – południowo-zachodni region winiarski. Na jego charakter najmocniej wpływa bliskość Morza Adriatyckiego oraz Alp. Na południu region graniczy z chorwacką Istrią, od wschodu i północy jest zamknięty przez pasmo Gór Dynarskich, na zachodzie znajduje się Morze Adriatyckie. Przeważają gleby na podłożu fliszowym oraz skałach wapiennych. Dzięki masom ciepłego powietrza znad Adriatyku jest to najcieplejszy region Słowenii, w którym doskonale udają się czerwone wina, zwłaszcza z odmian lokalnych oraz bordoskich. Lata są słoneczne i upalne, zimy natomiast łagodne i bezśnieżne, z temperaturą rzadko spadającą poniżej 0 st. C. Z powodu dużej ilości słońca, wina są bogate i skoncentrowane, o wyższej zawartości alkoholu. Jednak bliskość Alp powoduje, że nie brakuje im również owocowej świeżości. Charakterystyczny dla Primorje jest zimny wiatr bora (sł. burja), który zimą potrafi rozpędzić się do ponad 200 km/h.

Na rozwój winiarstwa w tym regionie największy wpływ miała bliskość Włoch. Włoska kultura pozostawiła po sobie także ślady w architekturze, języku i gastronomii. Primorje jest w Słowenii uważane za najlepiej rozwinięty region winiarski. Oprócz bogatych win czerwonych wytwarza się tu także wina białe, z suszonych owoców oraz przede wszystkim wina pomarańczowe.

Winnice zajmują ok. 6 300 ha. Z uwagi na warunki klimatyczne i ukształtowanie terenu dzieli się na cztery mikroregiony, które różnią się między sobą nie tylko charakterem produkowanych win, ale nawet doborem uprawianych szczepów.

Goriška brda – ten niewielki region niemal całkowicie obsadzony jest winoroślą. Winnice na wzgórzach są rozdzielane jedynie sadami lub gajami oliwnymi. Region swoją nazwę zawdzięcza miastu Gorycja (wł.Goriza, sł. Gorica) z którym zawsze był związany, Goriška brda można przetłumaczyć jako Wzgórza Gorycjańskie. Klimat i ukształtowanie terenu sprawiają, że Wzgórza oferują idealne siedlisko do uprawy winorośli. Od wybrzeża Adriatyku, region dzieli jedynie 20 kilometrów równej jak stół Niziny Weneckiej. Wpływ morza to oczywiście gorące i słoneczne lata oraz łagodne i bezśnieżne zimy. Jednak śródziemnomorski klimat jest temperowany bliskością Alp (również około 20 km) na północy, przez co noce bywają chłodne. Dobroczynnie wpływa to na aromaty w owocach. Właśnie dlatego wina ze Wzgórz Gorycjańskich są bardzo dobrze zbalansowane.

Wzgórza słyną ze swych białych win, przede wszystkim lokalnych i endemicznych szczepów: rebula (wł. ribolla gialla), sauvignon vert i malvazija. Poza nimi uprawia się szczepy międzynarodowe: chardonnay, sivi pinot (pinot gris) i beli pinot (pinot blanc). Z jasnych szczepów najważnieszja jest rebula (ribolla gialla), po drugiej wojnie światowej obsadzonych było nią 80% winnic. Jej znaczenie zaczęło następnie mocno spadać, lecz w ostatnich latach znów staje się coraz popularniejsza. Produkcja wina z rebuli odpowiada 2/3 produkcji wina z jasnych odmian. Rebula jest często używana do produkcji win macerowanych na skórkach, tzw. orange wine. Ze szczepów ciemnych dominują szczepy francuskie: merlot, cabernet sauvignon i cabernet franc. Obecnie na popularności zyskuje endemiczna ciemna odmiana pokalica zwana też czarną rebulą, lecz areał jej nasadzeń wciąż jest znikomy.

Moro – to nazwa rodzinnej winnicy, którą prowadzi rodzina Jakončič. Podobnie jak większość winogradników w okolicy, rodzina Jakončič była członkiem spódzielni i największej winiarni w kraju – Kler brda, jednak kilka lat temu postanowili produkować wino pod własną etykietą. Rodzina Jakončič uprawia winorośl na 7 ha, z których rocznie produkuje ok. 50 000 litrów wina.

Slovenska Istra – przez Słoweńców region ten nazywany jest także Wybrzeżem (sł. Obala), poniważ jako jedyny z Primorja ma bezpośrednie połączenie z Adriatykiem. Jest to najcieplejszy i najbardziej słoneczny region w całym kraju. Choć wpływ Alp na klimat wciąż jest odczuwany, to dominuje klimat śródziemnomorski. W regionie uprawia się głównie dwa lokalne szczepy: malvaziję (malvasia d’Istria) oraz refošk (refosco d’Istria). Refošk odpowiada za 45% nasadzeń, malvazija z kolei za 30%, a więc tylko te dwa szczepy zajmują 3/4 areału wszystkich winnic w regionie. Uprawia się również szczepy międzynarodowe: chardonnay, yellow muscat, merlot cabernet sauvignon i syrah. Zwłaszcza te dwa ostatnie mają na Słoweńskiej Istrii świetne warunki i dają znakomite wina.

Bordon – rodzinna winnica znajduje się w północnej części Półwyspu Istria, zaledwie 6 km od wybrzeża Adriatyku. Winnica Bordon była pierwszą na tym obszarze, która zaczęła stosować w uprawie rozwiązania ekologiczne. O sam certyfikat ekologiczny starali się późno i uzyskali go dopiero w 2017 roku. Skupiają się głównie na lokalnych odmianach: refošk i malvazija. Winnica zajmuje 12 ha z których produkuje się rocznie ok. 50 000 litrów wina. W 2019 roku stery w gospodarstwie od ojca Borisa przejął syn Jan.

Podravje – północno-wschodni region winiarski. Na jego charakter i rozwój największy wpływ miało i wciąż ma winiarstwo austriackie. Austria jest także najważniejszym rynkiem zagranicznym dla tutejszych winiarzy. Region ten dzieli się na dwa mikroregiony – Prekmurje oraz Słoweńską Styrię. Swoją nazwę region wziął od rzeki Drawy. Charakteryzuje się klimatem kontynentalnym z wpływami alpejskimi. Lata są słoneczne i gorące w ciągu dnia, w nocy zaś dociera zimne powietrze znad Alp. Duża różnica temperatur między dniem i nocą doskonale wpływa na aromaty w owocach. Zimy są z kolei mroźne i śnieżne. W Podravju produkuje się głównie wina odmianowe z międzynarodowych szczepów. Wina są aromatyczne i świeże. Oprócz win spokojnych, produkuje się również wina musujące oraz z późnych zbiorów. Dawniej dominowały wina półwytrawne i półsłodkie, jednak obecnie coraz więcej producentów wytwarza wina wytrawne.

Słoweńska Styria – część historycznego regionu Styrii, którego północna część znajduje się obecnie w granicach Austrii. Jest to największy i najbardziej zróżnicowany mikroregion w Słowenii. Jest to bardzo malowniczy teren z licznymi wzgórzami, często bardzo stromymi. Winnice w najbardziej stromych miejscach zasadzone są w formie tarasów. W regionie tym znajdują się siedliska, z których produkowano wino na dwór cesarski i dwory królewskie w całej Europie. Zdecydowaną większość areału upraw (90%) zajmują jasne odmiany. Są to głównie szczepy międzynarodowe: sauvignon blanc, Riesling, pinot gris, Welschriesling, chardonnay i yellow muscat. Wśród autochtonicznych i lokalnych odmian możemy wyróżnić raninę, ranfol, zeleni silvanec (grüner silvaner), furmint, Blaufränkisch. Przez stulecia rozwój winiarstwa w regionie związany był z rywalizacją dwóch głównych miast winiarskich: Mariborem i Ptujem. W Ptuju znajduje się najstarsza piwnica w kraju, Maribor z kolei może poszczycić się najstarszą żyjącą winoroślą na świecie oraz winnicami w granicach miasta.

Ducal – pięknie położona winnica znajduje się na północ od Mariboru, tuż przy granicy z Austrią. Nowoczesna bryła budynku skrywa ponad 100 letnie serce – stara piwnica została zachowana i obudowana w postmodernistycznym stylu. Takie są także wina Ducal: nowoczesne i bezkompromisowe, ale ich rdzeń stanowią szczepy od stuleci uprawiane w Styrii. Mitija Lo Duca wraz z synem Timem, przebojem wdarli się do winiarskiej ekstraklasy w Słowenii, choć nie pochodzą z winiarskiej rodziny. Zawdzięczają to talentowi, ciężkiej pracy i otwartej głowie. Swoje wina tworzą w sposób radykalnie odmienny od sąsiadów, stawiając na późny zbiór i redukcję owoców na krzaku (0,5 kg). Efekt jest wspaniały: wina oddają charakter mikrolokacji, a przy tym zachowują cechy szczepu, są precyzyjne, kompleksowe, z miłą mineralno-kwaskową świeżością i wspaniałym balansem. Od 2016 roku winnica posiada certyfikat ekologiczny.

Autor: Damian Buraczewski