Klimat to ogół zjawisk meteorologicznych charakteryzujących określony obszar geograficzny, a mówiąc prościej to swoisty, długoterminowy pogodowy wzorzec m.in. nasłonecznienia, ilości opadów, mgieł, siły wiatrów, temperatury i jej amplitudy na danym obszarze. Kluczową różnicą pomiędzy pogodą a klimatem jest długość trwania pomiaru.
Pogoda może zmieniać się z godziny na godzinę, z dnia na dzień, czy z miesiąca na miesiąc, za to klimat danego regionu zmienia się na przestrzeni wielu lat. Poszczególne klimaty kategoryzowane są najczęściej na podstawie średnich miesięcznych temperatur, wielkości i rozkładu opadów rocznych, w nawiązaniu do szerokości geograficznej.
Ze względu na średnią temperaturę występującą w okresie wegetacyjnym winorośli klimat możemy podzielić na:
Klasyfikacja ta jest dla nas pewną wskazówką, pozwala na przybliżoną ocenę tego, które winogrona mogą z powodzeniem dojrzewać w danym regionie.
Na smak wina wpływa wiele czynników, jednak to klimat odgrywa jedną z ważniejszych ról
w procesie dojrzewania winogron.
Z odmian winorośli, które najlepiej pasują do chłodnego klimatu powstają wina delikatniejsze, o niższej zawartości alkoholu, wyrazistej kwasowości, lżejszym ciele i świeżym, rześkim smaku. Za to wina powstające z odmian typowych dla gorącego klimatu zwykle są potężne, mają wyższą zawartość alkoholu, mniejszą kwasowość, są dobrze zbudowane, a w smaku wyczuwamy głównie dojrzałe owoce.
Jeśli winorośl uprawiana jest w zbyt chłodnym dla niej regionie, wtedy poziom cukru w dojrzewających winogronach jest niewystarczający, a powstające wino pozbawione jest harmonii i równowagi. W przypadku gdy dana odmiana uprawiana jest w zbyt ciepłym regionie (lub mamy do czynienia z bardzo ciepłym rocznikiem), winu brakuje odpowiedniej kwasowości, co również skutkuje brakiem wspomnianej równowagi.
Nie wszystkie odmiany winogron rozwijają się odpowiednio w każdym klimacie. Zdecydowanie dobrze jest dopasować konkretną odmianę do klimatu. Niektóre lepiej nadają się do chłodniejszych stref, podczas gdy inne wolą ciepło i słońce. Dobre dopasowanie winorośli do miejsca uprawy zapewnia jej optymalny wzrost, dojrzewanie oraz odpowiednią plenność, pożądaną w komercyjnej uprawie.
Niektóre winogrona są na tyle uniwersalne, że są w stanie z pomyślnością rozwijać się zarówno w chłodnym, jak i ciepłym/gorącym klimacie.
Chardonnay z chłodnego klimatu jak np. Chablis, daje wina o wyższej kwasowości i świeższych, cytrusowych aromatach, za to ten sam szczep pochodzący z ciepłego klimatu, jak np. Napa Valley, daje wina o delikatniejszym, dojrzalszym profilu smakowym, a w kieliszku pojawiają się aromaty owoców tropikalnych, takich jak ananas czy mango.
Chenin blanc w zimniejszym klimacie jak np. Dolina Loary daje wina, w których profilu aromatycznym pojawiają się jabłka i gruszki, za to w cieplejszym klimacie jak np. Republika Południowej Afryki, możemy wyczuć aromaty gujawy, wosku pszczelego i ananasa.
Cabernet sauvignon w chłodnym klimacie np. Bordeaux często zyskuje aromaty ziołowe, pikantne i mineralne, za to w cieplejszym np. Napa Valley, profil smakowy to dojrzałe, ciemne owoce.
Merlot w zimniejszym klimacie np. Chile daje aromaty truskawek i malin, natomiast w cieplejszym np. Argentynie, aromaty jeżyn i czereśni.
Z syrah/shiraz z cieplejszego klimatu, jak Paso Robles, uzyskamy wina o bardziej dżemowych, przyprawowych aromatach, lukrecji i ciemnych owoców, te z zimniejszego klimatu, jak Sonoma County, również będą przepełnione owocami, ale pojawią się także charakterystyczne nuty czarnego pieprzu.
Jeszcze raz podkreślmy, że nie wszystkie winogrona rozwijają się jednakowo w każdym klimacie. Te, które najlepiej czują się w chłodniejszych regionach to między innymi riesling, sauvignon blanc, pinot gris i gewürztraminer wśród białych odmian winorośli oraz pinot noir, zweigelt, wśród czerwonych. Tempranillo, zinfandel, grenache i shiraz to przykłady szczepów bardzo popularnych w cieplejszych klimatach.
Wraz ze zmianami klimatycznymi pojawia się wiele nowych regionów, w których możliwa staje się uprawa winorośli. Istniejące regiony o chłodnym klimacie stają się coraz cieplejsze, a co za tym idzie, odpowiedniejsze do uprawy winogron „ciepłolubnych”. Granice uprawy winorośli wciąż się przesuwają i coraz więcej krajów nie do końca kojarzących się z uprawą winorośli, zaczyna zdobywać uznanie na winiarskiej mapie świata.
Poniżej krótka ściągawka z regionów, które obecnie zaczynają produkować potencjalnie wspaniałe wina w chłodnym klimacie.
Tradycja winiarska istniała tu już ponad tysiąc lat temu. Niegdyś klimat był idealny do uprawy winogron. Na przestrzeni wieków dziedzictwo to zanikło. Miało na to wpływ wiele czynników: ochładzający się klimat, sytuacja geopolityczna oraz import tańszych win. Na szczęście od niedawna polscy winiarze wskrzesili uprawę winorośli, a dzięki ocieplającemu się klimatowi produkowane są tu jakościowe wina. Najpopularniejsze szczepy uprawiane w Polsce to solaris, riesling, rondo, regent, pinot noir.
Od ponad pół wieku ponownie zakładane są tu winnice. Południe kraju ma bardzo zbliżone terroir do tego występującego w Szampanii, nic dziwnego, że największym sukcesem cieszą się tu wina musujące wytwarzane metodą tradycyjną. W badaniu przeprowadzonym przez Climate Resilience in the UK Wine Sector, szacuje się, że rosnąca temperatura sprawi, że Anglia stanie się kluczowym producentem wina jakościowego na przestrzeni najbliższych lat. Najpopularniejsze winogrona do produkcji wina w Anglii to chardonnay, pinot gris, gewürztraminer, bachus, seyval blanc, pinot noir, pinot meunier.
Od początku XXI wieku, kraj ten przeżywa swoje winiarskie odrodzenie. Zarówno ilość, jak i jakość produkowanego wina rośnie w szybkim tempie. Dla porównania, w 2012 roku zostało wyprodukowane 230 tys. litrów wina, a w 2021 roku ilość ta wzrosła do 1,35 miliona litrów. Główne odmiany winorośli uprawiane w Belgii to chardonnay, pinot gris, riesling i pinot noir.
Winogrona uprawiane są głównie w południowych częściach Skandynawii, tj. Danii i południowej Szwecji. Eksperci ds. klimatu przewidują, że za kilkadziesiąt lat klimat Półwyspu Skandynawskiego będzie bardzo zbliżony do tego w północnej Francji. Większość nasadzeń to odmiany hybrydowe, o podwyższonej odporności na chłód, wilgoć, a co za tym idzie również na choroby grzybowe. Znajdziemy tu głównie uprawy odmian takich jak solaris, riesling, rondo, regent, leon millot, chardonnay.
Ocieplenie klimatu już pomogło Kanadzie w poszerzeniu rodzajów kultywowanych winorośli. Jeszcze do niedawna kraj ten kojarzył się wyłącznie z odpornymi na zimno hybrydami vidal, seyval blanc, a jedynym docenianym winem było ice wine. Obecnie areał ten powiększył się również o czerwone szczepy, a wina na bazie merlot zdobywają coraz większe uznanie.
Smaczne i dobre jakościowo wino możemy znaleźć niemalże w każdym zakątku świata. Klimat jest niezwykle ważnym aspektem w produkcji wina i może nam wiele powiedzieć o charakterze wina po jakie sięgamy. Pamiętajmy jednak, że klimat to nie jedyny wyznacznik smaku wina, a na jego efekt końcowy składają się między innymi jakość winorośli, metody uprawy czy winifikacji.
Paulina Jaworska
Przez wiele lat mieszkając w Londynie i pracując w branży gastronomicznej, chłonęła różne kultury, kuchnie świata, aż na dobre zajęła się winem. Jako sommelier w topowym klubie członkowskim miała okazję poznawać najlepsze wina świata. Wróciła do Polski z misją dzielenia się swoją pasją… najlepiej przy kieliszku dobrego wina.
Wina naszej wspólnej dekady
