W Polsce do produkcji wina wykorzystuje się około 70 odmian winorośli. Zdecydowaną większość z nich stanowią odmiany hybrydowe, czyli takie które powstały poprzez skrzyżowanie winorośli szlachetnej z innymi gatunkami. Dzięki temu zabiegowi nawet w ekstremalnych warunkach uprawy można z powodzeniem produkować dobrej jakości wino. Jednak ponad 20% tej liczby stanowią odmiany vitis vinifera, a wysiłki podejmowane przez rodzimych winiarzy pokazują, że entuzjaści polskiego wina wcale nie muszą być skazani jedynie na hybrydy. W tym artykule opisujemy najbardziej popularne odmiany winorośli szlachetnej, które można spotkać w Polskich winnicach.
Grona Sauvignon Blanc
Nie dziwi specjalnie fakt, że w pierwszej piątce najpopularniejszych odmian szlachetnych w Polsce znajdują się 4 odmiany białe. Jest to bowiem cecha charakterystyczna chłodnego klimatu uprawy i pod tym względem nie różnimy się od takich krajów winiarskich jak np. Niemcy czy Austria. Częstość występowania najpopularniejszych odmian vitis vinifera w Polsce kształtuje się następująco:
Spośród odmian winorośli szlachetnej, najliczniejszą reprezentację ma riesling, którego uprawę w całym kraju deklaruje aż 115 producentów. Oznacza to, że niemal co czwarty producent wina w Polsce ma go w swoim repertuarze. 25% wszystkich winnic, w których powstaje riesling znajduje się w województwie lubuskim, natomiast kolejne 3 miejsca zajmują województwa: dolnośląskie (19%), małopolskie (13%) i lubelskie (12%). Warty odnotowania jest również fakt, że odmianę tę znajdziemy w 60% wszystkich winnic w województwie lubuskim, co jest niewątpliwie uwarunkowane silnymi wpływami niemieckimi i przedwojennymi tradycjami uprawy rieslinga w Zielonej Górze i okolicach.
Najbardziej rozpowszechnioną czerwoną odmianą winorośli szlachetnej w Polsce jest z kolei pinot noir. Nie ma w tym zresztą nic dziwnego, gdyż jest to jeden z niewielu czerwonych szczepów międzynarodowych, który dobrze sprawdza się w chłodnym klimacie uprawy. W Polsce nie znajdziemy go tylko w województwie łódzkim, warmińsko-mazurskim i podlaskim, zaś swoje największe skupisko odnalazł w województwie lubuskim, gdzie uprawia go mniej więcej co drugi producent. W całym kraju możemy go znaleźć w ponad 100 winnicach, co daje w rezultacie lekko ponad 20% wszystkich krajowych winnic.
Grona Pinot Noir
Południowe województwa Polski to największe zagłębie muscata. Po tę charakterystyczną i niezwykle aromatyczną odmianę sięga co czwarty producent z województwa małopolskiego, co trzeci winiarz z województwa świętokrzyskiego, natomiast najchętniej wybierany jest przez właścicieli winnic z województwa podkarpackiego – znajdziemy go w 36% z nich. Łącznie, w tych trzech województwach znajduje się ponad 63% wszystkich winnic, w których do produkcji wina wykorzystuje się winogrona z rodziny odmian muscat.
Województwo dolnośląskie zajmuje szczególne miejsce na mapie polskich vinifer. To tam zlokalizowanych jest niemal 20% wszystkich winnic, w których powstają wina z odmian międzynarodowych, i jest to niemal identyczny wynik, jak ten którym pochwalić się mogą winiarze lubuscy. Co trzeci polski merlot, cabernet sauvignon czy pinot blanc pochodzi właśnie stamtąd, a obok rieslinga i pinot noir, najczęściej podejmowaną odmianą winorośli szlachetnej jest chardonnay. Odsetek producentów, którzy sięgają po ten szczep wynosi tam aż 42%.
Krzewy Rieslinga
Producenci win z województwa lubuskiego i dolnośląskiego w swoich winnicach uprawiają średnio 3 odmiany szlachetne, podczas gdy winiarze z województwa świętokrzyskiego i lubelskiego 1,5, a ich koledzy i koleżanki z małopolski i podkarpacia – tylko jedną. Jest to oczywiście związane z faktem, że dwa pierwsze województwa to kraina relatywnie dużych winnic, a zatem możliwości dywersyfikacji są odpowiednio większe. Jednakże duże rozproszenie odmian sprawia, że ciężko jest w ogóle mówić o rejonizacji upraw winorośli szlachetnej w Polsce, która mogłaby w przyszłości dać podwaliny pod wpisanie niektórych regionów do unijnego systemu chronionej nazwy pochodzenia.
Pozycja solarisa i regenta wydaje się, póki co, niezagrożona, niemniej cieszy fakt, że duża część polskich winiarzy sięga również po trudniejsze w uprawie odmiany winorośli szlachetnej. Pozostaje nam jedynie zaciskać za nich kciuki i wspierać ich w tym trudnym, pandemicznym czasie, sięgając od czasu do czasu po kieliszek polskiego wina niezależnie czy powstało ono na bazie międzygatunkowych mieszańców czy dumnej vitis vinifery.
Tomasz Macewicz
Źródło: mapa najpopularniejszych odmian winorośli przerobowych w Polsce dostępna na www.winogrodnicy.pl [data dostępu 31.01.2021]
Zdjęcia dzięki uprzejmości Winnogóra – Winnica w Ogrodzie
Tomasz Macewicz
Miłość do wina odziedziczył po rodzicach, którzy prowadzą niewielką winnicę. Absolwent pierwszego rocznika studiów podyplomowych z wiedzy o winie w warszawskim Collegium Civitas. Interesują go głównie wina Polski i Nowej Zelandii, a także historia winiarska Zielonej Góry, z której pochodzi. Jego pasją jest gra na fortepianie, muzyka Chopina oraz jazda zabytkowym fiatem 125p.
Między sztuką a nauką. Dlaczego polskie wino jest drogie?
